شکستگی استخوان، آسیبی شایع است که می‌تواند در هر سنی رخ دهد. این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که نیروی وارد شده به استخوان، بیش از حد تحمل آن باشد و منجر به ترک یا شکستگی در ساختار استخوان شود. اگرچه با افزایش سن و کاهش تراکم استخوان، احتمال شکستگی در افراد مسن بیشتر است، اما این آسیب می‌تواند در کودکان و جوانان نیز به دلایل مختلفی مانند ضربه، فشار یا بیماری‌های زمینه‌ای رخ دهد. در این مقاله از دکتر پویا مشکدار، به بررسی انواع شکستگی‌ها، علائم، علل و روش‌های درمان آنها می‌پردازیم.
تعریف شکستگی استخوان
شکستگی استخوان به وضعیتی گفته میشود که در آن ساختار طبیعی استخوان به دلیل وارد شدن نیرویی بیش از تحمل آن، دچار ترک، شکستگی کامل یا تکه تکه شدن میشود. این آسیب به دلیل ضربه های شدید ایجاد میشود. درمان شکستگی بر اساس نوع و شدت آن متفاوت است و شامل گچ گیری، استفاده از آتل یا جراحی برای تثبیت استخوان است.
انواع شکستگی استخوان
شکستگیهای استخوان انواع مختلفی دارد که بر اساس شکل، شدت و شرایط ایجاد آن طبقه بندی می‌شوند. انواع اصلی شکستگی عبارتند از:
شکستگی باز: در این نوع استخوان شکسته از پوست بیرون زده یا باعث پارگی آن میشود. این نوع شکستگی خطر عفونت را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد، زیرا با باز شدن پوست، باکتری ها و میکروب ها وارد بدن می‌شوند. زخم باز به مراقبت ویژه نیاز دارد تا از بروز عفونت جلوگیری شود.
شکستگی بسته: به نوعی از شکستگی گفته میشود که در آن استخوان شکسته، اما پوست سالم باقی می‌ماند و هیچ زخم یا آسیب ظاهری به سطح پوست وارد نمی‌شود. در این نوع شکستگی، استخوان به طور کامل یا جزئی شکسته و درد، تورم و حساسیت در ناحیه آسیب دیده به وجود می‌آید. چون در شکستگی بسته، پوست سالم است و خطر عفونت نسبت به شکستگی باز کمتر است، اما باید فورا برای درمان اقدام شود.
شکستگی بدون جابه‌جایی: به نوعی از شکستگی گفته میشود که در آن استخوان شکسته، اما قطعات شکسته در موقعیت طبیعی خود باقی می‌مانند و جا به جا نمی‌شوند. این نوع شکستگی درد و تورم ایجاد می‌کند، اما چون استخوان ها از موقعیت اصلی خود خارج نمی‌شوند، نیاز به درمان های پیچیده تری مانند جراحی ندارد. درمان با گچ گیری یا آتل گذاری انجام میشود تا استخوان در موقعیت صحیح باقی بماند و بهبود یابد.
ترک خوردگی: به وضعیتی گفته میشود که در آن استخوان به طور کامل نمی‌شکند، بلکه تنها دچار ترک یا خط های ریز در ساختار خود میشود. این ترک ها به طور سطحی و بدون ایجاد شکاف های عمیق در استخوان هستند و در بسیاری از موارد درد شدیدی ایجاد نمی‌کنند. ترک خوردگی به دلیل فشار یا ضربه های نسبتا خفیف به وجود می‌آید و اغلب در استخوان های بلند مانند ران، ساق یا دستان مشاهده میشود.
شکستگیهای عرضی: به نوعی از شکستگی گفته میشود که در آن استخوان به طور عمودی شکسته و خط شکست به‌صورت افقی یا عمود بر طول استخوان ایجاد میشود. این نوع شکستگی در اثر ضربات مستقیم یا فشارهای ناگهانی به‌وجود می‌آید و بیشتر در استخوان های بلند مانند ساق یا ران دیده میشود. در شکستگیهای عرضی، استخوان به طور کامل شکسته و دو قطعه از آن از هم جدا می‌شوند.
شکستگیهای مورب: در این نوع شکستگی خط شکست استخوان به صورت زاویه دار و مورب نسبت به محور طولی استخوان ایجاد میشود. این نوع شکستگی در اثر فشار یا ضربات غیرمستقیم به استخوان به وجود می‌آید و در هر قسمتی از بدن رخ می‌دهد. شکستگی های مورب باعث جابه‌جایی قطعات استخوانی می‌شوند، بنابراین نیاز به جراحی یا استفاده از ابزارهای تثبیت کننده مانند پیچ ها یا پین ها برای تنظیم مجدد قطعات استخوان و جوش خوردن آنها به طور صحیح می‌باشد.
شکستگیهای سطحی مفصل: به نوعی از شکستگی گفته میشود که در آن استخوان در ناحیه مفصل شکسته، اما آسیب به سطح مفصلی یا غضروف مفصل محدود است. این نوع شکستگی در مفاصل بزرگ مانند زانو، آرنج یا مچ دست رخ می‌دهد و منجر به مشکلاتی مانند درد، تورم، محدودیت حرکت و آسیب به غضروف مفصل میشود. در شکستگی های سطحی مفصل، استخوان به طور کامل شکسته نمی‌شود، اما سطح مفصل آسیب می‌بیند، که این موضوع به التهاب یا آرتروز مفصل منجر میشود.
شکستگی گرین استیک: نوعی شکستگی است که بیشتر در کودکان رخ می‌دهد. در این نوع شکستگی، استخوان به طور کامل نمی‌شکند، بلکه مانند یک چوب سبز که خم میشود، تنها بخشی از آن دچار شکستگی میشود. این نوع شکستگی به دلیل انعطاف پذیری بیشتر استخوان‌های کودکان نسبت به بزرگ سالان رخ می‌دهد. در این نوع شکستگی، استخوان از یک طرف می‌شکند و طرف دیگر خم میشود.
علائم شکستگی استخوان
علائم شکستگیهای استخوان بسته به نوع و شدت آسیب متفاوت است، اما شامل موارد زیر میشود:
- احساس درد مداوم و شدید در ناحیه آسیب دیده که با حرکت یا فشار بدتر میشود.
- بروز تورم و تغییر رنگ پوست اطراف محل شکستگی.
- مشکل یا عدم توانایی در حرکت دادن ناحیه آسیب دیده.
- ناهنجاری یا تغییر شکل غیرطبیعی در محل شکستگی.
- احساس درد یا ناراحتی شدید هنگام لمس ناحیه آسیب دیده.
- گاهی هنگام شکستگی صدای خرد شدن استخوان شنیده یا حس میشود.
- در موارد شکستگی باز، زخم و بیرون زدگی استخوان از پوست قابل مشاهده است.
دلایل شکستگیهای استخوان
- تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع، یا برخورد به اشیاء سخت.
- آسیب‌های ورزشی در ورزش‌‌های پر برخورد مانند فوتبال، فوتبال آمریکایی، بوکس و …
- استفاده زیاد از یک عضو بدن در طول زمان، مانند دویدن یا ورزش های با شدت بالا، باعث ایجاد شکستگی میشود. این نوع شکستگی ها بیشتر در ورزشکاران دیده میشود.
- پوکی استخوان که باعث کاهش تراکم استخوان ها و شکنندگی آن ها میشود و در افراد مسن رخ می‌دهد. این افراد حتی با فشارهای جزئی یا ضربه های خفیف نیز دچار شکستگی می‌شوند.
- برخی بیماری ها مانند سرطان، عفونت ها یا بیماری های نادر متابولیک استخوان‌ها را ضعیف می‌کنند و آن ها را مستعد شکستگی خواهند کرد.
- کمبود کلسیم یا ویتامین D باعث ضعیف شدن استخوان ها و در نتیجه شکستگی میشود.
- برخی بیماری های ژنتیکی مانند بیماری اوسترژنز ایمپرکتا که در آن استخوان ها به طور غیر طبیعی شکننده هستند، موجب شکستگی های مکرر می‌شوند.
- در معرض قرار گرفتن در محیط‌هایی با سطوح لغزنده، زمین های ناهموار یا شرایط جوی نامناسب نیز منجر به شکستگی استخوان‌ها میشود.
نحوه تشخیص شکستگی استخوان
تشخیص شکستگیهای استخوان از طریق تاریخچه پزشکی بیمار، معاینه فیزیکی و آزمایش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی انجام میشود. در معاینه فیزیکی، پزشک به دقت ناحیه آسیب دیده را بررسی می‌کند تا علائمی مانند تورم، کبودی، تغییر شکل یا درد شدید را شناسایی کند. در صورتی که شکستگی مشکوک باشد، رادیوگرافی برای تأیید وجود شکستگی و تعیین نوع آن استفاده میشود. در برخی موارد خاص، مانند شکستگی های پیچیده یا کوچک، از سی تی اسکن یا ام آر آی نیز برای تشخیص دقیق تر استفاده میشود.
روش‌های درمان شکستگی استخوان
درمان شکستگیهای استخوان بسته به نوع و شدت آسیب، محل شکستگی و وضعیت عمومی فرد متفاوت است. در اینجا به روش های اصلی درمان شکستگیهای استخوان اشاره می‌کنم:
درمان غیر جراحی شکستگیهای استخوان
گچ گیری و آتل گذاری: در شکستگی های ساده و غیر پیچیده، پزشک استخوان شکسته را در موقعیت صحیح قرار می‌دهد و آن را با گچ یا آتل تثبیت می‌کند تا استخوان به درستی جوش بخورد.
استراحت و محدودیت حرکت: در برخی شکستگی ها، مخصوصا در نواحی مانند انگشتان یا مچ دست، نیاز به استراحت و محدود کردن حرکت برای مدت زمانی خاص باشد تا استخوان بهبود یابد.
درمان جراحی شکستگی استخوان
جراحی تثبیت داخلی: اگر شکستگی پیچیده باشد یا قطعات استخوان جابجا شده باشند، نیاز به جراحی است. در این روش، پزشک شکاف کوچکی در پوست ایجاد کرده و استخوان های شکسته را با استفاده از پلاک ها، پیچ ها به هم وصل می‌کند.
جراحی تثبیت خارجی: در این روش، دستگاه‌هایی از خارج بدن به استخوان‌های شکسته متصل می‌شوند تا آن ها را ثابت نگه دارند. این روش در شکستگی های شدید یا در صورت آسیب به پوست و بافت های نرم به کار می‌رود.
درمان دارویی شکستگی استخوان
مسکن‌ها و داروهای ضد التهاب: برای کاهش درد و التهاب ناشی از شکستگی، پزشک داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن تجویز می‌کند.
آنتی‌بیوتیک‌ها: در شکستگی های باز که به عفونت منجر می‌شوند، نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک می‌باشد.
فیزیوتراپی و توانبخشی
فیزیوتراپی: پس از جوش خوردن استخوان، فیزیوتراپی برای بازگرداندن دامنه حرکتی و تقویت عضلات اطراف ناحیه آسیب دیده ضروری است. این کار به جلوگیری از ضعف عضلانی و کاهش احتمال آسیب های آینده کمک می‌کند.
تمرینات بازتوانی: تمرینات تقویتی و کششی به بهبود توان حرکتی و افزایش استحکام استخوان کمک می‌کنند.
جمع بندی
شکستگی استخوان یکی از آسیب‌های شایع سیستم اسکلتی است که می‌تواند بر اثر ضربه، فشار بیش از حد یا بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان رخ دهد. این آسیب بسته به نوع و شدت، نیاز به تشخیص دقیق و درمان تخصصی دارد تا بهبودی کامل حاصل شود و از عوارض طولانی‌مدت جلوگیری شود. اگر به دنبال تشخیص و درمان اصولی شکستگیهای استخوان هستید، دکتر پویا مشکدار، متخصص ارتوپدی، با تجربه گسترده در این زمینه آماده ارائه خدمات پزشکی و درمانی هستند.