عوارض جراحی مینیسک زانو موضوعی است که بعد از انجام این عمل در برخی بیماران مشاهده میشود و می‌تواند روند بهبودی را با چالش‌هایی همراه کند. هرچند هدف این جراحی بهتر شدن عملکرد زانو و کاهش درد ناشی از آسیب‌دیدگی مینیسک است، اما در برخی موارد با عوارضی مانند تورم، درد مزمن، عفونت یا محدودیت حرکتی همراه میشود.
این عوارض بسته به نوع جراحی، شرایط جسمی بیمار و نحوه مراقبت‌های پس از عمل شدت و مدت متفاوتی دارند. در ادامه به بررسی این عوارض، علل بروز آن‌ها و راهکارهای پیشگیری و درمان خواهیم پرداخت.
عوارض عمل جراحی مینیسک زانو
⭕ درد پس از جراحی
بروز درد در ناحیه زانو بعد از عمل طبیعی است. این درد ناشی از التهاب بافت‌ها، تحریک عصب‌ها یا تغییرات ساختاری در مفصل بوده و معمولاً در روزهای نخست شدیدتر است و به تدریج کاهش می‌یابد. در صورت ادامه یا تشدید درد، ارزیابی تخصصی توسط ارتوپد ضروری است.
⭕ تورم و التهاب مفصل
یکی از پاسخ‌های طبیعی بدن به جراحی، بروز التهاب و تورم در محل عمل است. این وضعیت ممکن است چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد و با رعایت توصیه‌های پزشک، مصرف داروهای ضد التهاب و استفاده از کمپرس سرد قابل کنترل است.
⭕ محدودیت حرکتی زانو
به دنبال درد، تورم یا سفتی مفصل، دامنه حرکتی زانو ممکن است به‌طور موقت کاهش یابد. این محدودیت‌ها معمولاً در فاز اولیه بهبودی دیده می‌شوند و با پیشرفت توانبخشی به‌مرور برطرف می‌شوند.
⭕ سفتی یا خشکی مفصل زانو
در برخی بیماران، خشکی مفصل ممکن است باعث کاهش انعطاف‌پذیری زانو شود. انجام تمرینات حرکتی زیر نظر فیزیوتراپیست نقش مهمی در پیشگیری از این عارضه دارد.
⭕ خطر عفونت پس از عمل
عفونت در محل جراحی از عوارض جدی اما قابل پیشگیری است. رعایت اصول استریل در حین جراحی و مراقبت‌های بهداشتی پس از آن از بروز این عارضه جلوگیری میکند. علائمی مانند قرمزی، ترشح غیرطبیعی، تورم و گرمی مفصل باید جدی گرفته شود.
⭕ خونریزی یا هماتوم (تجمع خون زیرپوستی)
احتمال آسیب به رگ‌های خونی حین عمل وجود دارد که ممکن است باعث خونریزی داخلی یا تجمع خون در ناحیه جراحی شود. این وضعیت با کبودی، تورم و درد همراه است.
⭕ تشکیل لخته خون (ترومبوز وریدی)
تشکیل لخته در سیاهرگ‌های عمقی پا یکی از عوارض بالقوه جراحی زانو است. این لخته‌ها در صورت حرکت به سمت ریه می‌توانند منجر به آمبولی ریوی شوند که یک وضعیت اورژانسی محسوب میشود. بهترین متخصص ارتوپدی در تهران معمولاً برای پیشگیری، داروهای رقیق‌کننده خون تجویز میکند.
⭕ آسیب به ساختارهای اطراف زانو
گاهی در حین جراحی، ساختارهایی مانند رباط‌ها، غضروف یا سایر بخش‌های مینیسک ممکن است به‌طور ناخواسته دچار آسیب شوند. این مسئله می‌تواند عملکرد طبیعی مفصل را مختل کرده و نیاز به درمان‌های تکمیلی داشته باشد.
⭕ نقص عملکرد مینیسک
در برخی موارد نادر، نتیجه جراحی با عملکرد ناقص مینیسک همراه است. این وضعیت ممکن است به دلیل انتخاب نادرست روش جراحی، عدم رعایت برنامه توانبخشی یا آسیب‌دیدگی مجدد رخ دهد و با درد مزمن یا بی‌ثباتی زانو همراه باشد.
⭕ تحریک یا آسیب اعصاب اطراف زانو
تحریک اعصاب ممکن است باعث بروز بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن یا درد مزمن در ناحیه اطراف زانو شود. این حالت معمولاً موقتی است، اما در برخی موارد به درمان‌های فیزیوتراپی یا دارویی نیاز دارد.
⭕ تشکیل بافت اسکار (جای زخم داخلی)
تشکیل اسکار در ناحیه جراحی می‌تواند منجر به کاهش انعطاف‌پذیری و ایجاد درد در حین حرکت شود. اگر این اسکار باعث محدودیت عملکرد شود، ممکن است نیاز به مداخلات فیزیکی یا جراحی مجدد باشد.
⭕ واکنش‌های ناشی از بیهوشی عمومی
برخی بیماران ممکن است به مواد بیهوشی حساسیت نشان دهند یا دچار مشکلات تنفسی کوتاه‌مدت شوند. همچنین، واکنش‌های آلرژیک یا عوارض قلبی ـ تنفسی پس از بیهوشی نیز هرچند نادر، اما ممکن هستند.
⭕ افزایش خطر ابتلا به آرتروز زانو در بلندمدت
به‌ویژه در مواردی که بخشی از مینیسک برداشته شده باشد، زانو ممکن است در سال‌های بعد دچار ساییدگی زودرس شود. این موضوع می‌تواند منجر به شروع آرتروز زودهنگام مفصل شود.
چه عواملی ریسک بروز عوارض را افزایش می‌دهند؟
عواملی مانند سن بالا، اضافه‌وزن، بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا فشار خون، مصرف سیگار، تغذیه نادرست، و عدم رعایت مراقبت‌های قبل و بعد از عمل می‌توانند ریسک بروز عوارض را افزایش دهند. همچنین پیچیدگی جراحی و تجربه پزشک نیز نقش مهمی در کاهش یا افزایش این ریسک دارند.
در صورت بروز عوارض جراحی مینیسک چه کنیم؟
در صورتی که عوارضی بعد از جراحی مینیسک زانو بروز کرد، اولین قدم تماس با بهترین متخصص ارتوپد است تا وضعیت را بررسی کند و برنامه مراقبتی مناسبی را به شما بدهد.
پزشک ممکن است اقدامات مختلفی را برای مدیریت عوارض پیشنهاد دهد، از جمله: اصلاح یا تجدید برنامه فیزیوتراپی در صورت ادامه درد و تورم، انجام تصویربرداری تکمیلی نظیر MRI یا رادیوگرافی برای شناسایی دقیق مشکل، و تنظیم مجدد دستورالعمل‌های استراحت، تغذیه و داروها.
در مواردی که علائم بهبود نیابند یا بدتر شوند، ممکن است مشاوره برای جراحی مجدد انجام شود. همچنین، محدود کردن برخی فعالیت‌ها یا تغییرات در سبک زندگی برای تسهیل روند بهبودی توصیه میشود.
چطور از عوارض جراحی مینیسک زانو جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از عوارض جراحی مینیسک زانو، رعایت یک‌سری مراقبت‌ها بعد از عمل مینیسک، نقش مهمی در بهبود سریع بیمار دارد. در ادامه، مهم‌ترین نکات مراقبتی به صورت یک لیست توضیحی و حرفه‌ای ارائه شده است:
استفاده از وسایل حمایتی طبق نظر پزشک: بهره‌گیری از عصا یا بریس زانو به کاهش فشار وارد بر مفصل کمک کرده و مانع آسیب‌های احتمالی در دوران نقاهت میشود.
انجام منظم فیزیوتراپی: تمرینات کششی، تقویتی و تعادلی که تحت نظر متخصص انجام می‌گیرد، برای بازسازی عملکرد زانو، افزایش دامنه حرکتی و تقویت عضلات اطراف زانو ضروری است.
استراحت کافی، بدون افراط: خواب و استراحت در روزهای نخست پس از جراحی اهمیت دارد، اما بی‌تحرکی طولانی‌مدت ممکن است روند بهبودی را کند و احتمال لخته شدن خون را افزایش دهد.
رعایت بهداشت محل جراحی: تعویض به‌موقع پانسمان، استفاده منظم از آنتی‌بیوتیک‌ها و پیروی دقیق از دستورات پزشک از بروز عفونت‌های موضعی پیشگیری میکند.
حرکت پا و مصرف مایعات برای جلوگیری از ترومبوز: انجام حرکات سبک پا، نوشیدن آب کافی و در صورت تجویز، مصرف داروهای ضدانعقاد به پیشگیری از لخته شدن خون و آمبولی کمک میکند.
کنترل وزن با تغذیه مناسب: داشتن رژیم غذایی متعادل ضمن تأمین مواد مغذی برای ترمیم بافت‌ها، از افزایش فشار روی مفصل زانو جلوگیری میکند.
استفاده صحیح از داروهای تجویزی: مصرف دقیق داروهای ضدالتهاب، ضد درد و آنتی‌بیوتیک‌ها طبق نظر پزشک از بروز عوارضی مانند تورم، درد و عفونت پیشگیری میکند.
بالا نگه‌داشتن پا هنگام خواب: قراردادن زانو در سطحی بالاتر از قلب می‌تواند به کاهش التهاب و درد بعد از عمل کمک کند.
پیگیری و چکاپ‌های منظم پزشکی: مراجعه منظم به جراح و گزارش علائم احتمالی، امکان شناسایی زودهنگام مشکلات و اصلاح روند درمان را فراهم می‌سازد.
آیا بروز عوارض جراحی مینیسک زانو منجر به عمل مجدد میشود؟
در برخی بیماران، در صورت بروز عوارض جدی پس از جراحی مینیسک زانو، ممکن است نیاز به انجام عمل مجدد وجود داشته باشد. با این حال، اگر جراحی اولیه توسط پزشک متخصص و باتجربه انجام شود، احتمال وقوع چنین عوارضی و نیاز به جراحی دوباره تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
جمع بندی
جراحی مینیسک زانو به بهبود عملکرد و کاهش درد کمک میکند، اما ممکن است با عوارضی چون درد، التهاب، عفونت و خونریزی همراه باشد. رعایت مراقبت‌های پس از جراحی مانند فیزیوتراپی، کنترل وزن و مراجعه منظم به پزشک می‌تواند به کاهش این عوارض و تسریع بهبودی کمک کند.
برخی عوارض مانند درد و تورم طبیعی هستند، اما عوارض جدی نیاز به درمان فوری دارند. انتخاب پزشک متخصص و با تجربه می‌تواند احتمال بروز عوارض را کاهش دهد.