تزریق ژل به زانو شیوه‌ای کم تهاجمی برای کنترل درد ناشی از آرتروز است. در این روش، ماده ای ژل مانند به مفصل تزریق می‌گردد و باعث افزایش لغزندگی استخوان‌ها و آسان تر شدن حرکت زانو خواهد شد.
هیالورونیک اسید به طور طبیعی در ساختار مایع مفصلی وجود دارد و کمبود آن منجر به ساییدگی غضروف و تورم زانو می گردد. هدف اصلی تزریق ژل، روان‌تر کردن حرکت استخوان‌ها و کاستن از اصطکاک زانو است، تا توان فرد در راه رفتن افزایش پیدا کند.
تزریق ژل هیالورونیک اسید به زانو
منظور تزریق ژل به زانو چیست و چگونه عمل می کند؟
مفصل زانو به طور طبیعی دارای مایعی به نام مایع سینوویال است که حاوی هیالورونیک اسید است. این مایع دو وظیفه مهم دارد:
یکی اینکه مانند یک روان‌کننده عمل کرده و سبب لغزش نرم استخوان‌ها روی یکدیگر می‌شود، و دیگر اینکه به عنوان ضربه‌گیر عمل کرده و فشارهای وارد شده به مفصل هنگام حرکت را جذب می‌کند.
در بیماری آرتروز، غضروف مفصل دچار ساییدگی شده و غلظت و کیفیت هیالورونیک اسید طبیعی در مایع مفصلی کاهش می‌یابد که باعث افزایش اصطکاک، درد و سفتی در زانو می‌شود. تزریق ژل هیالورونیک اسید به زانو برای جبران این کمبود طراحی شده است.
وقتی بهترین متخصص ارتوپدی در تهران این ژل را به درون کپسول مفصلی تزریق می‌کند، چند اتفاق مهم رخ می‌دهد: روان‌کاری مفصل، جذب ضربه، کاهش درد و تحریک تولید طبیعی هیالورونیک اسید. این ژل خاصیت لغزندگی مایع مفصلی را تقویت کرده، فشارهای وارد شده به زانو را خنثی می‌کند و درد را کاهش می‌دهد. برخی مطالعات نشان می‌دهند که هیالورونیک اسید می‌تواند گیرنده‌های درد را پوشش داده و از ارسال سیگنال درد به مغز جلوگیری کند. این تزریق آرتروز را درمان نمی‌کند بلکه یک راهکار مدیریتی برای کنترل علائم، به‌ویژه درد است.
مزایای تزریق ژل به زانو نسبت به روش‌های دیگر
بسیاری از افراد از راه های گوناگون برای کاهش درد زانو استفاده می کنند. برخی تنها از قرص‌های مسکن کمک می گیرند و عده‌ای تزریق کورتیزون را انتخاب می کنند. در این میان، ژل هیالورونیک اسید برتری‌هایی نسبت به بعضی از روش‌ها دارد:
- کاهش اصطکاک: یکی از دلایل درد پایدار در آرتروز، خشکی مفصل و تماس زیاد استخوان ها است. هیالورونیک اسید لغزندگی لازم را ایجاد می کند و جنبش آسان تری را در پی دارد.
- احتمال کمتر عوارض جدی: بسیاری از داروهای ضدالتهابی خوراکی می توانند مشکلات گوارشی پدید آورند، در حالی که تزریق ژل معمولا عارضه شدیدی منتقل نمی کند.
- به تاخیر انداختن جراحی: در برخی بیماران، کم شدن از نشانه های آرتروز به وسیله این ژل سبب می شود اقدام برای عمل تعویض مفصل تا مدتی عقب بیفتد.
- کمک به روان تر شدن حرکات: این تزریق جنبش روزمره را اندکی آسان می کند و فرد قادر به پیاده روی یا تمرینات سبک خواهد بود.
- رفع نیاز به مصرف مستمر دارو: افراد حساس به ضدالتهاب ها می توانند از این شیوه بهره ببرند و درد را تا حدی کنترل کنند.
علاوه بر این، ژل تزریق شده می تواند غشای سینوویال را به سوی ترشح دوباره هیالورونیک اسید تحریک کند و از این راه، بیمار دوره طولانی تری از کاهش درد را حس کند. بسیاری از افرادی که به داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی حساسیت داشته یا مشکلات معده پیدا می کنند، این روش را جایگزینی کم خطرتر می دانند.
روند انجام تزریق ژل به زانو چگونه است؟
تزریق ژل به زانو معمولاً به‌صورت سرپایی و بدون نیاز به بستری انجام می‌شود. ابتدا ناحیه تزریق با دقت ضدعفونی می‌شود تا احتمال عفونت به حداقل برسد. سپس برای کاهش درد، بی‌حسی موضعی تزریق می‌شود. اگر زانو دچار تجمع مایع شده باشد، پزشک ممکن است آن را تخلیه کند تا فضای کافی برای تزریق ژل فراهم شود. در ادامه، ژل با دقت و از محل مناسب وارد مفصل می‌شود و گاهی برای دقت بیشتر از سونوگرافی کمک گرفته می‌شود. در پایان نیز با یک پانسمان کوچک، محل تزریق پوشانده می‌شود تا از آن محافظت شود.
پس از این مرحله، بسیاری از افراد به خانه بازمی گردند و فعالیت های روزانه سبک را ادامه می دهند. بهتر است تا دو روز از کارهای سنگین همچون دویدن یا ایستادن طولانی پرهیز شود. هرچند درد یا ورم مختصر در ناحیه تزریق محتمل است، ولی این حالات معمولا سریع کنترل می شوند. برای کم کردن التهاب می توان کمپرس یخ به کار برد یا از مسکن های ملایم استفاده کرد.
ماندگاری اثر تزریق ژل به زانو چقدر است؟
اثر هیالورونیک اسید در تسکین درد زانو معمولا بین چند هفته تا چند ماه ادامه دارد. بعضی از افراد به مدت سه تا پنج ماه کاهش شدت درد و در برخی دیگر این دوره ممکن است شش ماه یا حتی کمی بیشتر باشد. تکرار تزریق، برای نگه داشتن این اثر در بلندمدت کاربرد دارد، هرچند برخی بیماران تنها یک نوبت این درمان را انجام می دهند و سطح دردشان پس از دوره ای دوباره به همان حالت قبلی باز می گردد.
کسانی که درجه آرتروز خفیف یا متوسط دارند و وزنشان هم زیاد نیست، اغلب مدت بیشتری از این تسکین بهره خواهند برد. در برابر آن، افراد با ساییدگی پیشرفته زانو نتیجه ضعیف تری می گیرند زیرا خرابی غضروف در آنها شدتی بالا دارد و تزریق ژل شاید نتواند درد را به شکل قابل توجه کنترل کند.
تزریق ژل برای زانو بهتر است یا PRP؟
روش تزریق پی آر پی به زانو نیز در جزو راهکارهای درمان درد زانو هست. در این شیوه، بخشی از خون بیمار گرفته می شود و توسط دستگاهی به نام سانتریفیوژ، پلاکت ها در آن جدا و تغلیظ می شوند. سپس این ماده به زانو تزریق می گردد تا روند بهبود درد به واسطه تحریک بافت ها سرعت بگیرد.
مقایسه این دو روش بستگی به شرایط بیمار دارد. تزریق ژل اغلب برای روان سازی مفصل و کاهش اصطکاک استخوانی کارآمد تلقی می گردد، در حالی که PRP قصد دارد ترمیم بافتی را تشدید کند. هنوز شواهد قطعی وجود ندارد که دقیقا کدام روش برتر است اما گاهی ترکیبی از این شیوه ها یا اجرای یکی پس از دیگری انتخاب می شود تا درد آرتروز بهتر کنترل شود.
هزینه آمپول هیالورونیک اسید برای زانو
هزینه تزریق ژل به زانو به عوامل مختلفی بستگی دارد. یکی از این عوامل، نوع برند است که با توجه به شرکت‌های مختلف تولید کننده، ممکن است هزینه‌ها متفاوت باشد؛ کیفیت ساخت و ارزش ارزی برند نیز می‌تواند قیمت را کاهش یا افزایش دهد. علاوه بر این، تعداد جلسات تزریق نیز در تعیین قیمت تاثیر دارد، چرا که برخی افراد نیاز به یک جلسه دارند و برخی دیگر باید چندین مرحله تزریق انجام دهند.
نکته‌ای که نباید فراموش کرد این است که معمولا هزینه آمپول هیالورونیک اسید تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد یا تنها بخش کمی از آن جبران می‌شود. بنابراین، توصیه می‌شود قبل از اقدام به تزریق، از شرکت بیمه خود در مورد سهم پرداختی سوال کنید. برخی افراد ترجیح می‌دهند این هزینه را به‌طور شخصی پرداخت کنند تا از مراحل اداری طولانی جلوگیری کنند. در نهایت، کیفیت ماده تزریقی و دقت پزشک در این فرآیند نقش بسیار مهمی دارند.
جمع بندی
تزریق ژل هیالورونیک اسید به زانو راهی برای تسکین موقتی درد و بهبود حرکت در آرتروز خفیف تا متوسط است. این کار، روند پیشرفت بیماری را متوقف نمی کند؛ اما می تواند سایش و التهاب زانو را در بازه ای کوتاه کمتر کند. افرادی که این روش را انتخاب می کنند، معمولا به دنبال دوری از جراحی یا مصرف پیوسته داروهای مسکن هستند. هرچند بعضی بیماران هیچ تغییری حس نمی کنند، بیشتر افراد طی چند ماه کاهش درد دارند.
اگر در حال فکر به انجام چنین اقدامی هستید، مشورت با پزشکی حاذق قدم اصلی به شمار می رود. دکتر پویا مشکدار متخصص ارتوپدی است که در حوزه مشکلات زانو فعالیت دارد و توانسته است کمک بسیاری در دردهای مفصلی زانو داشته باشد. انتخاب شیوه درمانی کارآمد به سن، وزن، شدت آرتروز و پیشینه پزشکی فرد بستگی دارد. از این رو بهتر است قبل از هر تصمیمی، معاینات کامل توسط متخصصی زبده صورت بگیرد.