آسیبهای ورزشی یکی از چالش‌های رایج در میان ورزشکاران حرفه‌ای و افراد فعال در حوزه ورزش است که تاثیرات کوتاه مدت یا بلند مدتی بر عملکرد و زندگی فرد داشته باشد. این آسیب‌ها اغلب در اثر فعالیتهای نادرست، فشار بیش از حد یا حوادث ناگهانی رخ می‌دهند و شامل طیف وسیعی از مشکلات مانند کشیدگی عضلات، پیچ خوردگی مفاصل، شکستگی استخوانها و آسیب دیدگی تاندون‌ها می‌شوند. در ادامه این مقاله از دکتر پویا مشکدار با انواع آسیبهای ورزشی و نحوه تشخیص و درمان آشنا شوید.
شایع‌ترین آسیبهای ورزشی
آسیبهای ورزشی در اثر تمرینات نادرست، فشار بیش از حد یا برخورد در حین فعالیتهای بدنی رخ می‌دهند. این آسیب‌ها به طور کلی به دو دسته آسیبهای حاد و مزمن تقسیم می‌شوند:
آسیبهای حاد : این آسیب ها به طور ناگهانی و در حین فعالیت ورزشی رخ می‌دهند و به دلیل ضربه یا فشار شدید ایجاد می‌شوند.
- کشیدگی و پیچ خوردگی عضلات: این آسیب ها زمانی رخ می‌دهند که عضله یا تاندون بیش از حد کشیده شود.
- کشیدگی رباط‌ها: آسیبهای رباط که در مفاصل رخ می‌دهند، مانند رباط صلیبی زانو.
- شکستگی استخوانها: شکستگی‌‌های جزئی یا کامل استخوانها در اثر ضربه مستقیم.
- ضربه یا کبودی: آسیب به بافت های نرم که در اثر ضربه های مستقیم یا سقوط ایجاد می‌شود.
- دررفتگی مفاصل: زمانی که استخوان از جای خود خارج می‌شود و باعث درد شدید و کاهش حرکت می‌شود.
آسیبهای مزمن: این آسیب ها به طور تدریجی و در اثر تکرار حرکت‌‌های اشتباه یا استفاده زیاد از یک عضله یا مفصل ایجاد می‌شوند.
- تاندونیت: التهاب تاندون ها که به دلیل استفاده مکرر از عضلات و حرکت های تکراری به وجود می‌آید، مانند تاندونیت آشیل یا تاندونیت شانه.
- آرتروز: ساییدگی و تخریب تدریجی غضروف مفاصل که باعث درد و محدودیت حرکت می‌شود.
- فشردگی عصب: به دلیل فشار یا استفاده مفرط از نواحی خاصی از بدن، عصب ها فشرده شده و درد یا بی حسی ایجاد می‌شود
- آسیبهای شانه: مشکلاتی مانند شانه یخ زده یا آسیبهای مزمن به عضلات و تاندون های شانه.
تشخیص آسیبهای ورزشی
تشخیص آسیبهای ورزشی با ارزیابی تاریخچه پزشکی، بررسی علائم و علل ایجاد آسیب و انجام معاینه فیزیکی دقیق آغاز می‌شود. بهترین متخصص ارتوپد از فرد می‌خواهد که حرکت‌‌های خاصی را انجام دهد تا میزان درد، محدودیت حرکت و آسیب به بافت ها را ارزیابی کند.
در برخی موارد، برای تشخیص دقیق از روشهای تصویربرداری مانند رادیوگرافی ، ام آر آی یا سونوگرافی استفاده می‌شود تا شکستگی ها، کشیدگی ها، پارگی ها یا آسیبهای داخلی به وضوح مشخص شوند. علاوه بر این، در مواردی که آسیب های مزمن وجود داشته باشد، پزشک به بررسی الگوهای حرکتی و شرایط مربوط به فعالیت های ورزشی فرد پرداخته تا علت آسیب را بهتر درک کند و برنامه درمانی مناسب را ارائه دهد.
درمان آسیبهای ورزشی
درمان آسیب های ورزشی بسته به نوع و شدت آسیب متفاوت است، اما به طور کلی شامل روش های مختلفی برای کاهش درد، تسریع روند بهبودی و جلوگیری از آسیب های بیشتر می‌شود. مهم ترین روش های درمانی عبارتند از:
استراحت : یکی از اصول اولیه درمان آسیب های ورزشی است. استراحت مناسب به عضلات و بافت‌‌های آسیب دیده زمان می‌دهد تا بهبود یابند و از آسیب های بیشتر جلوگیری می‌کند.
یخ درمانی : استفاده از یخ یا کمپرس سرد برای کاهش تورم و التهاب در نواحی آسیب دیده بسیار مؤثر است. یخ درمانی در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول پس از آسیب برای کاهش التهاب و تسکین درد به کار می‌رود.
فشار و بانداژ : استفاده از بانداژ الاستیک یا آتل برای فشرده سازی ناحیه آسیب دیده به کاهش تورم کمک می‌کند و حمایت بیشتری به بافت ها می‌دهد.
بالا نگه داشتن ناحیه آسیب دیده : بالا نگه داشتن ناحیه آسیب دیده از سطح قلب کمک می‌کند تا تورم کاهش یابد و خونرسانی به منطقه آسیب دیده بهتر شود.
داروهای ضد درد و ضد التهاب: داروهایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای کاهش درد و التهاب مفید می‌باشند. البته مصرف این داروها باید تحت نظر پزشک انجام شود.
فیزیوتراپی: برای آسیب های مزمن یا شدید، فیزیوتراپی به بازگرداندن حرکت و قدرت عضلات آسیب دیده کمک می‌کند. تمرینات کششی، تقویتی جزء روشهای معمول فیزیوتراپی هستند.
جراحی: در برخی آسیب ها مانند پارگی شدید رباط ها، شکستگی‌‌های پیچیده یا آسیب های غضروفی شدید، جراحی لازم می‌باشد. جراحی برای ترمیم بافت های آسیب دیده انجام می‌شود و با فیزیوتراپی همراه است تا روند بهبودی سریع صورت گیرد.
روشهای پیشرفته درمانی: در برخی موارد، روش‌‌هایی مانند درمان با پلاسمای غنی از پلاکت ، درمان با امواج یا تزریق‌های استروئیدی برای کاهش التهاب استفاده می‌شوند.
پیشگیری از آسیبهای ورزشی
پیشگیری از آسیبهای ورزشی شامل تدابیری است که به کاهش خطر آسیب و بهبود عملکرد ورزشی کمک می‌کند. البته باید بیان کنیم که رعایت این موارد به معنای پیشگیری صد در صدی نیست. در ادامه با برخی از این راهکار‌های پیشگیری کننده آشنا شوید.
1. انجام حرکات گرم کننده مناسب قبل از شروع تمرینات باعث افزایش جریان خون به عضلات و مفاصل شده و انعطاف پذیری بدن را افزایش می‌دهد. این کار کمک می‌کند تا بدن برای فعالیتهای شدید تر آماده شود و خطر آسیب کاهش یابد.
2. انجام حرکات کششی پس از ورزش به عضلات کمک می‌کند تا به حالت اولیه بازگردند و از سفت شدن و آسیب دیدگی های بعدی جلوگیری کند. این عمل همچنین به افزایش انعطاف پذیری بدن کمک می‌کند.
3. استفاده از کفش های ورزشی مناسب و دیگر تجهیزات حفاظتی مانند محافظت از زانو یا آرنج از آسیب به نواحی خاص بدن جلوگیری می‌کند و از آسیب های ناشی از ضربه یا فشار اضافی بر عضلات و مفاصل جلوگیری می‌کند.
4. تقویت عضلات به ویژه عضلات مرکزی بدن، کمک می‌کند تا از آسیبهای مفصلی و عضلانی جلوگیری شود. تمرینات قدرتی منظم باعث بهبود استحکام عضلات و حمایت بهتر از مفاصل می‌شود.
5. انجام تمرینات بیش از حد و بدون استراحت مناسب منجر به آسیبهای مزمن و فشار بیش از حد بر بدن می‌شود. به همین دلیل، داشتن روزهای استراحت بین تمرینات و عدم افزایش ناگهانی شدت تمرینات از اهمیت زیادی برخوردار است.
6. رعایت تکنیک‌‌های صحیح در هنگام ورزش و استفاده از فرم مناسب در حرکات ورزشی از آسیب های ناشی از حرکات نادرست جلوگیری می‌کند. مشاوره با مربی یا متخصص ورزشی کمک کننده می‌باشد.
7. مصرف تغذیه سالم و متعادل و حفظ سطح مناسب آب در بدن به حفظ عملکرد مناسب عضلات و مفاصل کمک می‌کند و از آسیب های ناشی از خستگی یا کمبود مواد مغذی جلوگیری می‌کند.
8. برای شروع ورزش‌‌های جدید یا فعالیت های شدید، بهتر است که بدن به طور تدریجی به آن عادت کند تا فشار بیش از حد به آن وارد نشود.
عوارض ناشی از آسیبهای ورزشی
آسیبهای ورزشی به عوارض کوتاه مدت و بلند مدت منجر می‌شوند که بسته به نوع و شدت آسیب متفاوت است. این عوارض به طور قابل توجهی بر عملکرد ورزشی فرد تأثیر می‌گذارند و گاهی نیاز به درمان‌‌های طولانی مدت دارند
عوارض کوتاه مدت:
- پس از آسیب های ورزشی درد و تورم در ناحیه آسیب دیده ایجاد می‌شود که فعالیتهای روزمره و ورزشی را محدود می‌کند.
- آسیب های حاد مانند ضربه به ناحیه خاص بدن منجر به کبودی و خونریزی داخلی می‌شود.
- آسیب به مفاصل یا عضلات حرکت و انعطاف پذیری طبیعی بدن را کاهش می‌دهد، که در نتیجه فرد نمی‌تواند به طور کامل از اعضای بدن خود استفاده کند.
- در کشیدگی عضلات یا پارگی تاندون ها، فرد احساس ضعف و محدودیت در حرکت می‌کند.
عوارض بلندمدت:
- آسیبهای ورزشی که درمان نشوند یا به طور مناسب بهبود نیابند، منجر به مشکلات مزمن مانند درد طولانی مدت، التهاب و کاهش عملکرد عضلات و مفاصل می‌شوند.
- آسیبهای شدید به مفاصل، مانند پارگی رباط ها یا غضروف ها، به مرور زمان منجر به آرتروز و تخریب مفصل می‌شوند.
- آسیب‌‌هایی که منجر به فشرده شدن یا آسیب به عصب ها می‌شوند باعث درد مزمن، بی‌حسی، ضعف عضلانی یا مشکلات حسی می‌شوند.
- آسیبهای ناشی از ضربات به سر یا گردن موجب اختلال در تعادل و هماهنگی بدن می‌شوند که برای ورزشکاران آسیب دیده بسیار مشکل ساز است.
- در برخی موارد، آسیب های ورزشی باعث افسردگی، اضطراب و کاهش اعتماد به نفس می‌شوند، به ویژه اگر فرد مدت طولانی قادر به بازگشت به فعالیتهای ورزشی نباشد.
جمع بندی
آسیبهای ورزشی تأثیرات قابل توجهی بر توانایی فرد در انجام فعالیتهای روزمره و ورزشی دارد، اما با تشخیص به موقع و درمان صحیح، می‌توان از عوارض طولانی مدت آن ها جلوگیری کرد.
دکتر پویا مشکدار، به عنوان یکی از بهترین متخصصان ارتوپدی، با تکیه بر دانش علمی به روز و تکنیک های جراحی پیشرفته، به درمان و بازتوانی آسیب های ورزشی پرداخته و برای بیمارانی که به دنبال بازگشت سریع به فعالیت های ورزشی هستند، راه حل‌های مؤثری ارائه می‌دهند. تجربه و توانمندی های ایشان در مدیریت و درمان آسیب های ورزشی باعث شده که بسیاری از ورزشکاران و افراد فعال در حوزه‌های مختلف از خدمات ایشان بهره مند شوند.