آرتروسکوپی شانه یک روش کم‌تهاجمی برای بررسی و درمان آسیب‌های مفصل شانه است. با استفاده از این روش، جراحان می‌توانند بدون نیاز به برش‌های بزرگ، داخل مفصل شانه را مشاهده کرده و آسیب‌ها را برطرف کنند. این روش، جایگزین بسیاری از جراحی‌های باز شده و به بیماران امکان می‌دهد تا سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند. در ادامه، به جزئیات این روش و شرایطی که نیاز به آرتروسکوپی دارد، می‌پردازیم.
آرتروسکوپی شانه چیست؟
آرتروسکوپی شانه یک روش جراحی کم تهاجمی است که به منظور تشخیص و درمان آسیب‌های مفصل شانه انجام می‌شود. در روش آرتروسکوپی، جراح از طریق چند برش کوچک در پوست، یک دوربین کوچک (آرتروسکوپ) را وارد مفصل شانه می‌کند.
آرتروسکوپ تصاویری از داخل مفصل را بر روی صفحه نمایش ارسال می‌کند و جراح با استفاده از این تصاویر می‌تواند منبع آسیب را شناسایی کند. در صورت نیاز، جراح می‌تواند از طریق برش‌های دیگر ابزارهای جراحی مینیاتوری را وارد مفصل کرده و به ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده بپردازد.
دکتر پویا مشکدار، متخصص و جراح ارتوپدی، با تجربه‌ای گسترده در جراحی‌های کم‌تهاجمی، از جمله آرتروسکوپی شانه، به درمان آسیب‌های شانه می‌پردازد. ایشان با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته، به کاهش درد، بهبود عملکرد و تسریع روند بهبودی بیماران کمک می‌کند.
چه زمانی آرتروسکوپی شانه پیشنهاد می شود؟
تصمیم‌گیری در مورد انجام آرتروسکوپی شانه و زمان مناسب برای آن، یک تصمیم تخصصی است که باید توسط پزشک متخصص و با توجه به شرایط خاص هر بیمار اتخاذ شود. فاکتورهای متعددی در این تصمیم‌گیری نقش دارند که عبارتند از: شدت آسیب یا بیماری، میزان درد و محدودیت حرکتی، پاسخ به درمان‌های غیرجراحی، سن و سطح فعالیت بیمار، زمان مورد نیاز برای بهبودی و توانبخشی پس از عمل، و شرایط کلی سلامتی بیمار.
در مواردی که آسیب یا بیماری حاد و شدید باشد، یا درد و محدودیت حرکتی بیمار زیاد باشد، و یا درمان‌های غیرجراحی مانند استراحت، فیزیوتراپی، داروها و تزریقات ضدالتهاب مؤثر واقع نشوند، آرتروسکوپی شانه می‌تواند به عنوان یک گزینه درمانی مطرح شود. همچنین، در بیماران جوان‌تر و فعال‌تر، انجام زودهنگام جراحی می‌تواند به بهبود سریع‌تر و بازگشت به فعالیت‌های ورزشی و زندگی روزمره کمک کند.
کاربردهای جراحی آرتروسکوپی شانه
آرتروسکوپی شانه در موارد متعددی کاربرد دارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ترمیم پارگی روتاتور کاف: روتاتور کاف مجموعه‌ای از چهار عضله و تاندون است که وظیفه تثبیت و حرکت شانه را بر عهده دارند. پارگی در این ناحیه می‌تواند منجر به درد، ضعف و محدودیت حرکتی شود. آرتروسکوپی امکان ترمیم دقیق و مؤثر پارگی‌های روتاتور کاف را فراهم می‌کند.
درمان ناپایداری شانه: ناپایداری شانه زمانی رخ می‌دهد که مفصل شانه دچار دررفتگی یا نیمه دررفتگی مکرر شود. آرتروسکوپی با ترمیم ساختارهای آسیب دیده و تقویت کپسول مفصلی، به بهبود پایداری شانه و کاهش احتمال دررفتگی مجدد کمک می‌کند.
خارج کردن اجسام آزاد: گاهی اوقات، قطعات کوچک غضروف یا استخوان در داخل مفصل شانه جدا شده و به عنوان اجسام آزاد شناخته می‌شوند. این اجسام می‌توانند باعث درد، گیر کردن و محدودیت حرکت شوند. آرتروسکوپی به راحتی این اجسام را از داخل مفصل خارج می‌کند.
درمان سندرم گیرافتادگی شانه: سندرم گیرافتادگی شانه زمانی رخ می‌دهد که تاندون‌های روتاتور کاف و بورس (کیسه کوچک حاوی مایع) در فضای بین استخوان بازو و زائده آکرومیون (بخشی از استخوان کتف) فشرده می‌شوند. آرتروسکوپی با برداشتن بافت ملتهب و صاف کردن زائده آکرومیون، فضای بیشتری برای حرکت تاندون‌ها ایجاد کرده و علائم بیماری را بهبود می‌بخشد.
ترمیم پارگی لبروم (SLAP): لبروم حلقه غضروفی است که دور حفره گلنوئید (محل اتصال استخوان بازو به کتف) قرار دارد و به تثبیت مفصل شانه کمک می‌کند. پارگی لبروم می‌تواند منجر به درد، احساس گیر کردن و ناپایداری شانه شود. آرتروسکوپی امکان ترمیم پارگی‌های لبروم را فراهم می‌کند.
درمان آرتروز شانه: آرتروز شانه یک بیماری پیشرونده است که باعث تخریب غضروف مفصلی و در نتیجه درد، خشکی و محدودیت حرکت می‌شود. آرتروسکوپی در مراحل اولیه آرتروز می‌تواند با برداشتن بافت‌های ملتهب و صاف کردن سطح غضروف، به کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل کمک کند.
درمان تاندونیت دوسر بازویی: تاندون دوسر بازویی، تاندونی است که عضله دوسر بازو را به استخوان شانه متصل می‌کند. التهاب این تاندون می‌تواند منجر به درد در قسمت جلویی شانه شود. آرتروسکوپی با برداشتن بافت ملتهب و آزاد کردن تاندون، به بهبود علائم تاندونیت دوسر بازویی کمک می‌کند.
ترمیم شکستگی‌های کوچک: در برخی موارد، شکستگی‌های کوچک در استخوان‌های اطراف شانه را می‌توان با استفاده از آرتروسکوپی و ابزارهای مخصوص ترمیم کرد.
بیوپسی بافت: در مواردی که تشخیص قطعی نیست، آرتروسکوپی می‌تواند برای گرفتن نمونه بافت (بیوپسی) جهت بررسی‌های بیشتر مورد استفاده قرار گیرد.
درمان عفونت مفصلی: در صورت وجود عفونت در مفصل شانه، آرتروسکوپی می‌تواند برای شستشوی مفصل و برداشتن بافت‌های عفونی مورد استفاده قرار گیرد.
بیشتر بخوانید: آرتروسکوپی زانو چیست؟
نحوه انجام آرتروسکوپی شانه
همانطور که گفتیم آرتروسکوپی شانه یک جراحی کم‌تهاجمی است که با استفاده از آرتروسکوپ، یک دستگاه مجهز به دوربین و منبع نور، برای بررسی و درمان مشکلات مفصل شانه انجام می‌شود. مراحل این جراحی عبارتند از:
- آماده‌سازی بیمار: ابتدا بیمار تحت بیهوشی عمومی یا موضعی قرار می‌گیرد تا در طول عمل هیچگونه درد و ناراحتی نداشته باشد. سپس ناحیه جراحی با دقت ضدعفونی و استریل می‌شود.
- ایجاد برش‌های کوچک: جراح چندین برش کوچک در اطراف مفصل شانه ایجاد می‌کند. این برش‌ها به اندازه‌ای کوچک هستند که فقط آرتروسکوپ و ابزارهای جراحی از آنها عبور کنند.
- وارد کردن آرتروسکوپ: آرتروسکوپ از طریق یکی از برش‌ها وارد مفصل شانه می‌شود. تصاویر ارسالی از دوربین آرتروسکوپ به مانیتور منتقل شده و جراح می‌تواند وضعیت داخلی مفصل را به صورت دقیق بررسی کند.
- تشخیص و درمان: جراح با مشاهده تصاویر، مشکلات موجود در مفصل شانه را تشخیص می‌دهد. سپس با استفاده از ابزارهای جراحی کوچک که از طریق سایر برش‌ها وارد شده‌اند، به درمان مشکلات می‌پردازد. این مشکلات می‌تواند شامل پارگی تاندون‌ها، آسیب‌های غضروفی، التهاب بافت‌ها و یا ناهنجاری‌های دیگر باشد.
- خارج کردن ابزارها و بستن برش‌ها: پس از اتمام جراحی، آرتروسکوپ و ابزارهای جراحی از محل برش‌ها خارج می‌شوند و برش‌های کوچک با بخیه‌های ظریف یا چسب‌های مخصوص بسته می‌شوند.
- مراقبت‌های پس از عمل: پس از جراحی، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود تا از اثرات بیهوشی بهبود یابد. سپس، برای کاهش درد و التهاب، داروهای مسکن تجویز می‌شود. همچنین، برای بازگرداندن حرکت و قدرت مفصل شانه رعایت مراقبت‌های بعد از آرتروسکوپی شانه از جمله فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی توصیه می‌شود.
مزایای آرتروسکوپی شانه
🟢 کاهش تهاجم و آسیب بافتی: در آرتروسکوپی شانه، به جای ایجاد برش‌های بزرگ، تنها چند برش کوچک ایجاد می‌شود. این امر منجر به کاهش خطر عفونت، کاهش جای زخم و بهبود سریع‌تر پوست و بافت‌ها می‌شود.
🟢 کاهش درد پس از جراحی: آسیب کمتر به بافت‌های اطراف مفصل شانه، باعث کاهش درد بیماران پس از جراحی می‌شود. در نتیجه، نیاز به مصرف داروهای مسکن کاهش یافته و دوران نقاهت راحت‌تر سپری می‌شود.
🟢 دوره بهبودی کوتاه‌تر: بیماران پس از آرتروسکوپی معمولاً سریع‌تر می‌توانند فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرند. دوره بهبودی کوتاه‌تر به این معناست که فرد زودتر می‌تواند به فعالیت‌های عادی یا ورزشی خود بازگردد.
🟢 دقت بالا در تشخیص و درمان: با استفاده از دوربین آرتروسکوپ، جراح می‌تواند وضعیت داخل مفصل شانه را با دقت بالا مشاهده کند. این تکنیک به شناسایی و درمان مشکلات کوچک و غیرقابل مشاهده با روش‌های دیگر کمک کرده و از بروز مشکلات آتی جلوگیری خواهد کرد.
🟢 کاهش عوارض بعد از عمل: به دلیل کم‌تهاجمی بودن این روش و ایجاد برش‌های کوچک، خطر بروز عوارضی مانند عفونت، خونریزی یا آسیب به بافت‌های مجاور به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
🟢 کاربرد گسترده: آرتروسکوپی می‌تواند برای درمان طیف وسیعی از مشکلات شانه از جمله پارگی تاندون، ناپایداری مفصل، التهابات مزمن و آسیب‌های غضروفی مورد استفاده قرار گیرد. این روش دارای انعطاف بالایی در درمان آسیب‌های مختلف است.
عوارض جراحی آرتروسکوپی شانه
اگرچه جراحی آرتروسکوپی شانه عموماً ایمن در نظر گرفته می‌شود و اغلب بیماران بدون هیچ عارضه‌ای بهبود می‌یابند، اما برخی از عوارض احتمالی عبارتند از:
- عفونت: عفونت محل جراحی یا بافت‌های عمقی شانه، اگرچه نادر است، اما می‌تواند عارضه جدی باشد.
- خونریزی: خونریزی بیش از حد در حین یا بعد از جراحی می‌تواند رخ دهد.
- تشکیل لخته خون: لخته شدن خون در وریدهای عمقی پا یا شانه (ترومبوز ورید عمقی) می‌تواند خطرناک باشد.
- آسیب عصبی یا عروقی: آسیب به اعصاب یا عروق خونی اطراف شانه، اگرچه نادر است، می‌تواند منجر به درد، ضعف یا بی‌حسی شود.
- واکنش به بیهوشی: واکنش‌های آلرژیک یا سایر عوارض ناشی از بیهوشی عمومی یا موضعی.
جمع بندی
آرتروسکوپی شانه یک روش کم‌تهاجمی برای تشخیص و درمان مشکلات مفصل شانه مانند پارگی روتاتور کاف، التهاب و دررفتگی‌های مکرر است. این جراحی با استفاده از دوربین و ابزارهای مخصوص از طریق برش‌های کوچک انجام شده و دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد. دکتر پویا مشکدار، متخصص و جراح ارتوپدی، با تجربه در درمان آسیب‌های شانه، این روش را برای بیماران نیازمند جراحی کم‌تهاجمی ارائه می‌دهد. برای مشاوره و درمان حرفه‌ای، مراجعه به متخصص حائز اهمیت است.